Suplementy diety – podstawowe zagadnienia

Definicja suplementu diety

Suplement diety – środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 października 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2020 r. poz. 2021)

Polska branża suplementów diety jest niezwykle rozbudowana i chłonna. Nie bez przyczyny cały czas się rozrasta. Do obiegu w każdym miesiącu wprowadzane są nowe suplementy, a na rynku pojawiają się nowi gracze. Bez względu czy zamierzasz być resellerem prowadzącym sklep detaliczny, hurtownikiem czy producentem; jeśli planujesz swoją działalność związaną z suplementami diety, warto zgłębić najważniejsze regulacje prawne, oraz poznać specyfikę rynku.

W jakim celu stosować suplementy?

Niesprzyjające warunki życia, nieprawidłowa dieta i brak ruchu to tylko nieliczne z czynników, które przyczyniają się do pogorszenia stanu zdrowia. W takiej sytuacji coraz częściej szukamy rozwiązania w postaci suplementów diety, które obiecują natychmiastowy ratunek.

W zależności od efektu, jaki chce osiągnąć konsument, suplementy mogą zawierać zróżnicowany skład. To nie tylko witaminy, minerały, ale także aminokwasy, lecytyna, tłuszcze, probiotyki czy błonnik. Każdy z nich to konkretne i wymierne korzyści dla organizmu. Idealnym byłoby oczywiście dostarczać wszystko co niezbędne do organizmu wraz z pożywieniem, lecz w obecnych czasach problem zbilansowanej diety jest dość powszechny, a szybkie tempo życia oraz problemy dnia codziennego nie wpływają korzystnie na dietę.

Kiedy warto sięgnąć po suplementy diety?

Jak podkreślają specjaliści, do suplementów diety należy podchodzić z dużą dawką rozsądku. Głownie za sprawą składu i przeznaczenia. Nie da się bowiem ukryć, że handlowcy i marketerzy od lat stosują chwyty marketingowe, obiecując zdecydowanie zbyt wiele. W efekcie konsument wiedziony złudną nadzieją nie tylko wydaje pieniądze na kolejne opakowania, ale również dostarcza do organizmu składniki, które może przyswoić wraz ze zmianą nawyków żywieniowych.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że obecnie rynek jest tak przesycony specyfikami, że na półkach sklepowych można znaleźć produkty niemal na każdą dolegliwość, co niekoniecznie ma odzwierciedlenie w działaniu. Suplementy nie przechodzą szeregu restrykcyjnych badań klinicznych, dlatego trudno o jednoznaczne wyniki i skuteczność działania wielu produktów, głównie tych o dziwnym przeznaczeniu. Mimo ostrożności w stosowaniu środków nie można pominąć dobroczynnego wpływu suplementów na organizm człowieka.

Kiedy zatem warto sięgnąć po środek spożywczy w kapsułce, proszku, płynie?

Suplementy diety mają z założenia pomagać i uzupełniać niedobory. Jeżeli z pewnych powodów dieta nie wystarcza, suplementy doskonale rozwiązują problem. Zaspokajają potrzeby żywieniowe i dostarczają brakujących składników. Dlatego zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej, suplementy diety zawierające w składzie witaminy, składniki mineralne, bakterie probiotyczne i błonnik pokarmowy to produkty zdecydowanie polecane, które wspomagają organizm i uzupełniają niedobory cennych składników. Oto, kiedy warto wspomagać się suplementami i jakimi:

1. Kobiety w ciąży – kwas foliowy, żelazo, jod, DHA, EPA.
2. Osoby dorosłe, które spożywają poniżej 1600 kcal – składniki mineralne, witaminy.
3. Osoby dorosłe i dzieci, które spożywają zbyt mało ryb i mają niedostateczną ilość światła słonecznego – witamina D3.
4. Osoby na diecie eliminującej i redukcyjnej – wybrane składniki odżywcze wyeliminowane z diety.
5. Kobiety po menopauzie – wapń, witamina D3.
6. Noworodki i niemowlęta – witamina K i D3.
7. Sportowcy – według zapotrzebowania.
8. Osoby z zaburzeniami mikroflory jelitowej – probiotyki.

Formy suplementów diety

Sam skład suplementów to jedno, jednak istotna jest również forma, w jakiej dostępny jest preparat. Jak bowiem wskazują badania, w przypadku niektórych środków, forma suplementu ma wpływ na jego przyswajanie przez organizm. Oto co oferuje rynek:

1. Kapsułki – w przeciwieństwie do tabletek to bardzo dobrze przyswajana forma suplementu, który znajduje się w rozpuszczającej się osłonce. Często skoncentrowany skład wykazuje skuteczność i przyswajalność na poziomie 80-90%.
2. Tabletki – to sprasowana forma, która dodatkowo czasem podlega glazurowaniu. 
3. Proszek – za taką formą przemawia wysoka przyswajalność. Co więcej, na ich popularność wpływa również atrakcyjna cena. Niższe koszty produkcji przekładają się bowiem na ceny suplementów.
4. Płyn – to wygoda suplementacji, a także wysoki poziom wchłaniania. Często dostępne są jako jednorazowa porcja w butelce, jednak produkcja i taki sposób podania zazwyczaj wpływa na ich cenę. Co więcej, należy również liczyć się z krótszym terminem ważności, szczególnie po otwarciu.

Wybór właściwego suplementu diety należy wnikliwie przeanalizować. Trzeba kierować się składem, a także potrzebami organizmu. Warto również zrobić podstawowe badania i udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który z pewnością doradzi właściwy wybór. Należy bowiem zaznaczyć, że prawidłowo odżywiający się człowiek, który nie ma zwiększonego zapotrzebowania na witaminy, składniki odżywcze i minerały nie musi dodatkowo wspomagać się suplementami.

Jakie są rodzaje suplementów diety? – Klasyfikacja suplementów ze względu na skład

Oto jak obecnie klasyfikuje się suplementy diety.

1. Witaminy i składniki mineralne

To wszystkie produkty, które w swoim składzie zawierają niezbędne składniki zalecane podczas codziennego spożycia. Wszelkie niedobory spowodowane ubogą dietą, zwiększonym zapotrzebowaniem można wygodnie uzupełnić suplementując się z pomocą tabletki, kapsułki, proszku, płynu. Jednak i tutaj wskazane jest racjonalne podejście. Stosując przy tym inne suplementy, może zachodzić nieodpowiednia reakcja i „blokowanie” wzajemnego działania. W takiej sytuacji warto zasięgnąć opinii lekarza.

2. Aminokwasy

Budulec białka ma ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ich suplementacja jest szczególnie wskazana w przypadku osób uprawiających sporty, choć jak wskazują obecne badania, coraz częściej sięgają po preparaty amatorzy budowania muskulatury ciała. Porcję do spożycia należy dopasować do wagi ciała oraz intensywności treningu.

3. Składniki i ekstrakty roślinne

To typowe preparaty roślinne, które wpływają na odporność, pamięć, koncentrację, przewód pokarmowy i inne organy. Należy jednak wyraźnie wskazać na ich zróżnicowaną skuteczność, co wiąże się głównie ze sposobem uprawy roślin i wydobyciem z nich drogocennych ekstraktów. 

4. Kwasy tłuszczowe

Organizm ludzki nie wytwarza samodzielnie kwasów tłuszczowych, dlatego składnik musi zostać dostarczony wraz z pożywieniem. W sytuacji, kiedy dieta jest zbyt uboga i dostarcza niewłaściwą ich ilość, trzeba dodatkowo suplementować składnik. Jakie działanie wykazują? Wpływają korzystnie na układ krążenia, działają przeciwzapalnie stanowią doskonała profilaktykę w chorobach nowotworowych i neurodegeneracyjnych.

5. Błonnik pokarmowy

To cenny składnik wielu produktów, które wywierają dobroczynny wpływ na trawienie. Dzięki niemu poprawia się perystaltyka jelit, a układ trawienny działa prawidłowo. To pozwala skutecznie zapobiegać zaparciom, a flora bakteryjna dostaje odpowiedni grunt do rozwoju. Suplementy z dodatkiem błonnika doskonale wspomagają odchudzanie, usuwają toksyny i utrudniają wchłanianie glukozy. Zatem to preparaty szczególnie polecane osobom odchudzającym się.

6. Probiotyki i prebiotyki

Flora bakteryjna wykazuje olbrzymie działanie na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, zwalczając przy tym rotawirusy i infekcje. Od lat podkreśla się również znaczenie dodatkowej suplementacji preparatami probiotycznymi podczas antybiotykoterapii, która znacznie zubaża organizm w drogocenne szczepy bakterii. Dlatego w sytuacji wzmożonego zapotrzebowania na tego typu preparaty, warto zasięgnąć opinii lekarza i spożywać suplementy z dodatkiem odpowiednich bakterii.

Klasyfikacja suplementów ze względu na przeznaczenie

W zależności od efektu, do jakiego się dąży sięgając po suplement, preparaty dzieli się według przeznaczenia, co przedstawia się następująco:

1. Na odchudzanie

To jedna z bardzo licznych grup preparatów, które posiadają zróżnicowany skład. Polacy dodatkowo chętnie sięgają po tego typu produkty, widząc w tym nadzieję na utratę zbędnych kilogramów. To z reguły preparaty pozytywnie wpływające na metabolizm, jednak większość marketingowych obietnic nie ma pokrycia w działaniu.

2. Na odporność

Wzmocnienie odporności jest szczególnie istotne podczas sezonu jesienno-zimowego, a uzupełnienie niedoborów może przyczynić się do wspierania odporności. Zazwyczaj preparaty takie zawierają w swoim składzie: witaminę A, witaminę C, witaminę D, witaminę E, cynk, kwasy omega-3.

3. Wspierające narządy ruchu

To gama produktów, które nie tylko wspierają stawy, ale również mają pomagać w walce z dolegliwościami. W swoim składzie zawierają zazwyczaj glukozaminę, chondroitynę i metylosulfo-nylometan.

4. Anty-aging

Starzejący się organizm można również wspomóc od środka. Nie jest to oczywiście „kapsułka młodości”, jednak dostarczenie odpowiednich składników do organizmu, może poprawić kondycję i wygląd skóry. Tego typu preparaty zawierają mnóstwo witamin, lecytynę, antyoksydanty i polifenole.

5. Usprawniające koncentrację, witalność i układ nerwowy

Tutaj w składzie znajduje się między innymi cholina, lecytyna, kofeina, tauryna, magnez, cynk, selen, aminokwasy, inozytol i wiele innych składników.

6. Wspomagające układ sercowo-naczyniowy

To również szeroka grupa suplementów, które zawierają w swoim składzie wyciągi z głogu, stanole i sterole roślinne. Oprócz tego doskonale na układa krwionośny wpływa lecytyna, oraz nienasycone kwasy tłuszczowe.

7. Wspomagające układ pokarmowy

Preparaty z dodatkiem probiotyków i prebiotyków pozytywnie wpływają na problemy trawienne i układ pokarmowy. Dodatek ziół typu: rumianek, mięta, koper, siemię i kwiat lawendy wpływają korzystnie na funkcjonowanie całego organizmu.

8. Na lepsze widzenie

Tutaj podstawową grupę stanowią suplementy z dodatkiem luteiny i witaminy A. Jako, że witamina A jest niezbędna do utrzymywania funkcji wrażliwych na światło komórek oka, uzupełnienie jej niedoborów, które związane są z niewłaściwą dietą, czy upływającym czasem z pomocą suplementów stanowi doskonałe rozwiązanie.

9. Na skórę, włosy i paznokcie

Tego typu preparaty zawierają mnóstwo witamin i dodatkowych składników. Biotyna, kwas pantotenowy, kwas foliowy, witamina B6 i B12, witamina A, witamina C i E, mikroelementy, miedź, cynk, selen, aminokwasy, arginina to składniki, które wspierają prawidłowy stan skóry, włosów i wspomagają wzrost paznokci.

10. Dla sportowców

To bardzo szeroka grupa suplementów. W zależności od efektu produkty takie uzupełniają dietę i stymulują produkcję energii. Podstawowym składnikiem są zazwyczaj aminokwasy, kwasy tłuszczowe, glukozamina, chrząstka rekina, witaminy i mnóstwo składników mineralnych. To grupa suplementów, które są szczególnie rozwijane ze względu na duży potencjał. Poprawa wyników w sporcie i wyglądu ciała to doskonała motywacja do badań nad rozwojem tej grupy suplementów.

11. Na osteoporozę

Wapń i witamina D są niezbędne w diecie, by kości mogły właściwie się rozwijać. Niestety zazwyczaj codzienna dieta nie zapewnia właściwego poziomu składników, dlatego w przypadku niedoborów konieczna jest odpowiednia suplementacja.